SUNUŞ YOLUYLA ÖĞRETİM

• Kuramcısı David Ausubel’dir.
• Öğretmen merkezlidir.
• Öğrenmede tümdengelim vardır.
• Dersin hedefleri baştan söylenir.
• Bilgi düzeyinde öğrenme sağlanır.
• Anlatım, gösteri, konferans yöntem ve teknikleri yoluyla ders işlenebilir.
• Bilgiler soyuttan somuta kazandırılır.
• Bilgiler ilişkili, sıralı, tutarlı verilir.
• Ön-düzenliyiciler vardır.
• Kavram haritaları kullanılır.
• Bilgiler örnekler ile kaynaştırılır.
• Öğrencinin soru sormasına fırsat verilir.

              David Ausubel'in oluşturduğu bu kuramın temelinde şu düşünce vardır :      "Öğrenmeyi etkileyen en önemli faktör öğrencinin mevcut bilgi birikimidir. Bu ortaya çıkarılıp ona göre öğretim    planlanmalıdır".

          Ausubel’e göre; öğrenme anlamlı olmalıdır. Sözel öğrenme eğer etkin bir şekilde yapılırsa anlamlı olur; fakat buluş yoluyla öğrenme her zaman anlamlı olmayabilir. Ayrıca sözel öğrenme etkin bir şekilde yapıldığında kısa bir sürede birçok bilgi öğrenciye aktarıldığından buluş yoluyla öğrenmeye göre daha avantajlıdır.

          Ausubel anlamlı sözel öğrenmenin psikolojik temellerini şöyle oluşturmuştur:

1. Yeni öğrenilecek kavram, bilgi ve ilkeler daha önceki bilgilerle ilişkilendirilmelidir. Aksi takdirde öğrenme anlamlı olmaz.

2.  Her bilgi ünitesi kendi içinde bir bütün oluşturduğundan, bu bütün içindeki kavramlar belli bir düzen içinde olmalı ve kavramlar sıralandırılarak öğrencilere verilmelidir.

3.Yeni öğrenilen konu kendi içinde tutarlı değilse veya öğrencinin daha önceki bilgileriyle çelişiyorsa öğrenci konuyu anlamakta zorlanır.

        

          Ausubel bu esaslara dayanarak “sergileyici öğretim” modelini geliştirmiştir.Bu model üç basamaklı olarak gerçekleştirilir.

• Ön düzenleyici kullanarak öğrenciyi öğrenmeye hazır konuma getirmek.
• Yeni konunun bütün ayrıntılarını adım adım ve ayırt etmelerle öğrenciye sunmak.
• Yeni konunun ana ilkelerini çeşitli örneklerler uygulatarak öğrencinin birleştirme, kaynaştırma ve bağdaştırma yapmasını sağlamak.

         Bu modelde ön düzenleyiciler kullanmak üç faaliyetin gerçekleşmesini sağlar:

      1. Öğrencinin dikkatini yeni konuya çeker.

      2. Öğrenilecek konunun ana düşüncelerine ve kavramlar arası ilişkilerin ışık tutar.

      3. Öğrencinin yeni konuyla ilgili olan önceki bilgilerini hatırlatır.

        

       Ön düzenleyiciler iki tanedir:       

• Karşılaştırmalı ön düzenleyiciler: yeni konu için gerekli olan öğrencinin eski bilgilerini hatırlatır.
• Açıklayıcı ön düzenleyiciler: öğrencinin zihninde olmayan bilgileri sergiler ve bunların yeni konuda kullanılacağını bildirir.

       Öğretmenlik mesleğine giriş dersinde "öğretim ünitesi" yeni başlayan öğretmenin öğretme sürecinde yer alan temel öğeleri ve birbiriyle ilişkilerini aşağıdaki gibi açıklaması bir organize edici bilgiyi öğrenciye verme işlemidir: "Öğretim süreci birbirini izleyen beş öğeden ve bunların etkileşiminden meydana gelir. Bunlar, Hedef, İçerik (Muhteva) , Öğretme- Öğrenme Yöntemleri, Değerlendirme ve Geri Bildirimdir.” Böyle bir açıklama daha sonra öğrenileceklerin ve ayrıntıların yerleştirileceği bir kalıptır. Bu kalıp dersin genel bir yapısını öğrencilere gösterir. Yani derste öğretmen konun genel bir çerçevesini çizerek sonradan öğrenilenlerin bu çerçeve içerisinde ilgili alana yerleştirilmesini sağlamalıdır.                                  
         

       Modelin ikinci basamağında öğretmen yeni konunun ayrıntılarını bir düzen içerisinde ayırt etmeleriyle birlikte verir. Bu noktada öğretmen iki noktaya dikkat etmelidir:

• Öğrencilere yeni ilkenin kullanıldığı örnekler bularak daha önceki bilgileriyle benzerliklerini görmelerini sağlamak.
• · Öğrencilere yeni ilkenin kullanılmadığı örnekler bularak daha önceki bilgileriyle yeni bilgileri arasındaki farklılıkları görmelerini sağlamak.

       Modelin üçüncü basamağında; öğrencilerin yeni ilkeyi kavradıkları anlaşıldıktan sonra yeni uygulamalar yaptırılır. Bu basamakta amaç öğrencinin eski ve yeni bilgilerini birleştirmesi, kaynaştırma ve bağdaştırma yapmasını sağlamaktır.  

      Ausubel'in önerdiği anlamlı öğrenme yaklaşımında, bilgilerin öğrenciye sunularak kazandırılması esas alınır.

    Sunuş yoluyla öğrenme, bilgilerin çok dikkatli bir şekilde düzenlenmiş, sıralanmış ve öğrenci tarafından alınmaya hazır bir durumda verilmesi sürecidir.

    Bu yaklaşımda işlemleri derste bilgiyi sağlayıp düzenleyen genellemeleri ve kavramları sunan bunları açıklamaya yarayan örnekler seçip öğrencinin hizmetine sunan asıl faktör öğretmendir. Burada gerek bilgi gerekse yöntemlerin düzenlenmesi açısından merkezde olan öğretmendir.

       Konu alanı ve hedeflerin gerçekleşme seviyesi açısından baktığımızda. Bloom'un Taksonomisine göre bilgi düzeyindeki hedeflerin gerçekleştirilmesinde dolayısıyla kavramların genellemelerin olgu ve olayların öğretilmesinde sunuş yoluyla öğretim stratejisi etkili bir şekilde kullanabilir. 

       

        Anlamlı öğrenmenin başlatılabilmesi, için temelde şu üç hususun yerine getirilmesi gerekir.

1.    Öğrenilecek bilgiler kendi içinde bir bütünlük ve anlam taşımalıdır.

2.  Anlamlı öğrenme için öğrencide olumlu yönde bir hazırlığın olması gerekir.

3   Öğrenci anlamlı öğrenmeye istekli ve onu gerçekleştirmeye kararlı olmalıdır.

       Birinci madde doğrudan öğretmenin, ikinci ve üçüncü madde ise, daha çok öğrencinin kontrolünde bulunan durumlardır. Derste öğretmen, kendi anlayışına göre konuyu anlamlı bir şekilde seçer, düzenler ve açıklayabilir.

      Ausubel, insanların yeni bilgileri, kendi bilgi birikimleri ve kendi bilgi sistemleri içine yerleştirerek öğrendiği görüşündedir. Bu nedenle öğretimde, insan zihninde, yeni bilgileri kendi alanı içinde toplayan ve yerleştiren organize edici ilke ve kavramların öğretilmesine öncelik verir.

   

             Ausubel'in sunuş yoluyla öğretim stratejisinin özellikleri şunlardır.

1. İlk sunuşu öğretmen yapar, bunu öğrencilerin fikirleri ve tepkileri takip eder. Öğretmenin sunuşundan sonra öğrencilerin konular arasındaki ilişkiler kurması, sonuçlar çıkarması ve kendi düşüncelerini açıklaması beklenir.

            2. Öğretmen dersin sunumundan sonra konuyla ilgili örnekleri çoğaltır.

3. Sunuş yoluyla öğretim tümdengelim yöntemine dayandığı için, en genel kavramın öncelikle öğretilmesi gerekir. Konunun genel yapısının ilk olarak verilmesi çok önemlidir.

4. Sunuş yoluyla öğrenme için öğrencilerin soyut düşünebilmesi gerekir. Bu nedenle bu yöntem ilköğretim 5.sınıftan sonraki eğitim kademeleri için daha uygundur.

5. Anlamlı öğrenme bir mantıki sıra içinde gerçekleştirilir. Açıklanacak konunun, bir  bütünlük içinde kendisini oluşturan öğelerin birbiriyle olan ilişkilerinin görülecek şekilde sıralanması ve işlenmesi gerekir. Yeni öğretilen her bilginin bütün içindeki yeri özellikle belirtilmelidir.

            Sunuş Yoluyla Öğrenmenin Etkililiği

            Bilgilerin öğrencilere anlatılarak anlamlı öğrenmenin gerçekleştirilmesinde şu hususlara uyulması beklenir.

1-  Organize edici bilgiler kullanılmalı:

                    a. Derste kullanılacak önemli kavramların tamamen anlaşılması sağlanmalı

                    b. Derste geçen genellemeler ve ilkeler önceden verilmeli.

                    c. İşlenecek konuların ana hatları ders başında öğrencilere verilmeli

           

2-  Anlatımda bol ve değişik örnekler kullanılmalı.

3-  Anlatılanlar resim, şema, grafik gibi belirginleştirici araçlarla desteklenmeli

4-  Anlatılan konuda geçen kavram ve ilkeler arasında benzerlikler ve farklılıklar üzerinde önemle ve zaman vererek durulmalı.

5-  Öğrenciye kazandırılacak bilgiler anlamlı bir bütünlük göstermelidir.

6-  Öğrenciler ezberleme için cesaretlendirilmemelidir. Öğrencilerin dersi kavrayarak kendi kelimelerini kullanmaları sağlanmalıdır.